مرکز مشاوره مهر مرکز مشاوره در شهر بابل
شاید این مطالب برایتان مفید باشد
عزت نفس ، عبارت است از احساس ارزشمند بودن . این حس از مجموعه ی افكار، احساسات ، عواطف و تجربیات ما در طول زندگی ناشی می شود. می اندیشیم كه فردی با هوش یا كودن هستیم ، احساس می كنیم كه شخصی منفور یا دوست داشتنی هستیم ، مورد قبول و اطمینان هستیم یا خیر؟ خودرا دوست داریم یا نداریم؟
مجموعه این برداشت ها و ارزیابی ها و تجاربی كه از خویش داریم باعث می شود كه نسبت به خود احساس خوشایند ارزشمند بودن ، یا بر عكس احساس ناخوشایند بی كفایتی داشته باشیم . همه ی افراد ، صرف نظر از سن، جنسیت، زمینه ی فرهنگی و جهت و نوع كاری كه در زندگی دارند ، نیازمند عزت نفس هستند.
عزت نفس ، برابر است با خودباوری واقعی . یعنی : خود را آن گونه كه هستیم باور كنیم و برای خشنودی خودمان و دیگران تلاش نماییم . افرادی كه احساس خوبی نسبت به خود دارند ، معمولاً احساس خوبی نیز نسبت به زندگی خواهند داشت . آنها می توانند با اطمینان به خود و اطرافیان ، با مشكلات و مسئولیت های زندگی مواجه شوند و از عهده آنها برآیند.
ویژگی های شخصی كه عزت نفس بالا دارد :
- 1-مستقل عمل می كند: در مورد مسائلی چون استفاده از : وقت، پول، حرفه، لباس و مانند این ها ، خود دست به تصمیم گیری و انتخاب می زند.
- 2-مسؤولیت پذیر است : سریع و با اطمینان عمل می كند. گاهی مسئولیت ِ كارهای روزانه ی خانه را بر عهده می گیرد و حتی دنبال موقعیت های كاری جدید می رود و بدون آنكه از او خواسته شود ، به كمك دیگران می شتابد .
- 3-به پیشرفت هایش افتخار می كند : هنگامی كه از پیشرفت هایش ، تعریفی به میان می آید ، با مسرّت تصدیق می كند و از این بابت احساس رضایتمندی می نماید.
- 4-به چالش های جدید مشتاقانه رو می آورد : مشاغل نا آشنا، آموزش ها و فعالیت های جدید ، توجهش را جلب می كند و با اطمینان و اتكاء به نیروهای درونی ، خود را درگیر آنها می كند.
- 5-دامنه وسیعی از هیجانات و احساسات را نشان می دهد : می تواند قهقهه بزند، بخندد ، فریاد بكشد و گریه كند . به گونه ای ناخود آگاه ، محبتش را بروز می دهد و به طور كلی هیجانات طبیعی خود را ابراز می كند بی آنكه از بروز آنها خجالت بكشد .
- 6-ناكامی را به خوبی تحمل می كند : هنگام روبه رو شدن با ناكامی ها ، می تواند واكنش های گوناگونی نظیر: شكیبایی، خندیدن به خود، بلند حرف زدن و … از خود نشان دهد و قادر است از آنچه كه موجب ناكامی اش شده ، سخن بگوید .
- 7-می تواند خود را محاكمه كند : با شجاعت تمام گاهی خود را به محكمه می كشاند و به نقایص و اشتباهات خود اقرار می نماید ، بی آنكه احساس ضعف نماید ؛ چرا كه می داند اقرار به خطا اولین گام در رفع خطاست و انكار خطا نتیجه ای ندارد جز تكرار دوباره ی آن . اما هيچگاه خود را مورد انتقاد و سرزنش مخرب و شديد قرار نمي دهد.
- 8-احساس می كند می تواند دیگران را تحت تاثیر قرار دهد و از نفوذی كه بر افراد خانواده و دوستان دارد ، مطمئن است و می داند كه به خاطر شایستگی های باطنی می تواند دیگران را تحت تاثیر قرار دهد .
- برخوردار از مركز كنترل دروني: یعنی غم و شادي آنان وابسته به عوامل خارجي نيست.
- از لحاظ جسماني، احساسي، ذهني و معنوي از خود مراقبت مي كنند.
- ميانه روي را در افكار، احساسات و رفتارهاي خويش حفظ مي كنند.
- قادر به پذيرش و پند گيري از اشتباهات خود و قادر به بيان جمله “من اشتباه كردم” ميباشد.
- توانايي بخشش اشتباهات خود و ديگران را دارند.
- به تفاوت هاي فردي ميان افراد احترام می گذارد..
- به نقطه نظرات ديگران گوش مي دهند.
- هنگامي كه از آنان پرسشي مي گردد حالت تدافعي بخود نمي گيرند.
- در برابر موانع و مشكلات به آساني تسليم نميگردند.
- نيازي به تحقير و تمسخر ديگران ندارند.
- از آنكه در كاري شكست بخورند ويا در حضور ديگران نادان بنظر برسند ابايي ندارند.
اشخاصی كه دارای اعتماد و عزت نفس پایین هستند ویژگی های زیر را دارند:
- 1-قریحه های خود را دست كم می گیرند و مدام این جملات را در ذهن خود تكرار می كنند : نمی توانم این یا آن كار را انجام بدهم . نمی دانم چرا هیچ وقت نمی توانم فلان كار را یاد بگیرم ؟ و …
- 2-احساس می كند دیگران ارزشی برای او قائل نیستند: در محبت و پشتیبانی خانواده و دوستانش تردید دارد و احساس می كند دیگران ارزشی برای او قائل نیستند و یا احساس می كند كه آنها اصلاً به او علاقه ندارند و از او حمایت نمی كنند.
- 3-احساس ناتوانی می كند : عدم اطمینان یا حتی احساس درماندگی بر بیشتر نگرش ها و اعمالش سایه می افكند و با مسائل و مشكلات ، یا ناسازگاری های روزگار قدرتمندانه مقابله نمی كند.
- 4-به آسانی تحت تاثیر احساسات ، خشم و تلقینات قرار می گیرد : او اغلب تحت نفوذ شخصیت ها قرار دارد و رفتارش غالباً متأثر از كسانی است كه اوقات خود را با آنها می گذراند.
- دامنه محدودی از عواطف و احساسات را نشان می دهد : معمولاً فرد فاقد عزت نفس ، از اینكه احساسات واقعی خود را نشان دهد شرم دارد، زیرا فكر می كند این احساسات ممكن است برای دیگران مسخره به نظر آید و به طور مكرر رفتارهایی چون بی قیدی و خشونت را از خود بروز می دهد.
- از موقعیت های نگرانی زا می گریزد: در برابر فشارهای روانی به ویژه ترس، خشم یا شرایطی كه موجب آشفتگی اش می شود ، كم تحمل است . ترجیح می دهد از شرایط استرس زا بگریزد و به جای آنكه محكم با آن رو به رو شود ، به قولی فرار را بر قرار ترجیح می دهد.
- بهانه جویی می كند و ناامید می شود : نازك نارنجی است . نمی تواند انتقاد كند یا درخواست های غیر منتظره را بپذیرد و برای انجام ندادن آنها ، عذر و بهانه می آورد. اصلاً بهانه جویی و دلیل تراشی ، حرفه ی اوست.
- مرتباً خودشان را سرزنش و انتقاد می کنند.
- در زمان صحبت کردن در چشمان فرد مقابل خود نگاه نمی کنند. با سر پایین و آهسته قدم بر می دارند.
- در پذیرش تعریف و تمجید ها و تعارفاتی که به آنان می شود مشکل دارند.
- معمولاً احساس می کنند قربانی رفتار دیگران هستند.
- احساس تنهایی می کنند حتی زمانی که در جمع قرار دارند.
- در درون خود احساس خلاء و پوچی می کنند.
- احساس می کنند با دیگران تفاوت دارند.
- احساس افسردگی، گناه و شرمساری دارند.
- نسبت به توانایی های خود برای رسیدن به موفقیت تردید دارند و خودشان را باور ندارند.
- از موقعیت های نو و جدید می هراسند.
- مرتباً سعی دارند دیگران را از خود راضی نگه دارند.
- هراس اجتماعی دارند.
- قادر به مدیریت زمان خود نیستند.
- عادت به پشت گوش انداختن کارها دارند.
- در مقابل انتقاد ، اظهار نظر ، و سرزنش های دیگران بسیار آسیب پذیر هستند.
- از ابراز عقاید و احساسات خود خودداری می کنند زیرا از چگونگی واکنش دیگران هراس دارند .
- خود را درگیر مواد مخدر و یا روابط مخرب می کنند .
- از تعیین یک هدف مشخص و پیروی از آن عاجز هستند.
- قادر به بیان خواسته ها ونیازهای خویش نیستند.
- معمولاً عصبانی و پرخاشگر هستند.
- ارزیابی غیر واقعی از خود دارند.
- تحکل عیب و کاستی را ندارند .
- احساس خوب آنها وابسته به عوامل خارجی اعم از وقایع روزانه و یا نوع رفتار دیگران با آنها دارد.
گردآورنده: معصومه مدانلو (کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی)
