مرکز مشاوره مهر مرکز مشاوره در شهر بابل
شاید این مطالب برایتان مفید باشد
تقریباً همه افراد گاهی دچار اضطراب می شوند. اما علامت بارز حمله هاي پانیک این است که میزان اضطراب خیلی زیاد است. شما ممکن است تفسیر نادرستی از این اضطراب شدید داشته باشید و فکر کنید دارید سکته قلبی می کنید یا یک مشکل پزشکی دیگر دارید ، دارید دیوانه می شوید و یا ممکن است کاملا کنترلتان را از دست بدهید. در طی حمله پانیک، ممکن است احساس نفس نفس زدن، گُر گرفتی، ناراحتی معده، وزوز گوش، احساس قریب الوقوع بودن مرگ، لرزش، گیجی ، خفگی، درد سینه، عرق کردن و تپش قلب را تجربه کنید (اینها علایم حمله پانیک هستند).
اختلال پانیک را اغلب “ترس از ترس” می نامند چون افراد مبتلا به این اختلال از علایم ترس (یا یک حمله پانیک) هراس دارند و این علایم را طوري تفسیر می کنند که انگار دارد اتفاق بدي برایشان می افتد. ترس بهنجار زمانی اتفاق می افتد که ما در خطر واقعی هستیم. ترس مثل یک آژیر به مغزمان خبر می دهد که در خطر قرار داریم تا بتوانیم از خودمان در برابر این خطرمحافظت کنیم. علایم ترس (تپش قلب، نفس نفس زدن و…) به این خاطر ایجاد می شوند که به ما نیرو و انرژي لازم را براي فرار یا مقابله بدهد. در اختلال پانیک، بدن ما فکر می کند در خطر هستیم، درحالی که هیچ خطر واقعی وجود ندارد. وقتی ترس در غیاب خطر واقعی اتفاق می افتد ، آن را “آژیر اشتباه” می نامیم. این شبیه یک آژیر آتش سوزي است، وقتی که هیچ جایی آتش نگرفته است. وقتی این حملات تکرار می شود و شما نمی دانید چرا این علایم را تجربه می کنید. ممکن است فرض کنید که حمله پانیک نشانه آن است که اتفاق بدي دارد در بدن یا ذهن شما اتفاق می افتد و شما به تدریج از همان علایمی می ترسید که براي محافظت شما در برابر خطر ایجاد شده بودند. علاوه براین، چون افراد مبتلا به اختلال پانیک معتقدند که حملات پانیک خطرناك هستند، درباره رخ دادن حملات درآینده نگران می شوند. همچنین آنها از هر چیزي که شبیه علایم پانیک بوده و احساس هاي مشابهی را به وجود آورد (گرما، ورزش، لذت یا به هیجان آمدن، تحریک جنسی، خشم، نور آفتاب، و غیره) می ترسند و از آن اجتناب می کنند (به این رفتار، “اجتناب” میگویند، که نقش مهمی در تداوم و عدم بهبودي پانیک دارد). افراد مبتلا به اختلال پانیک به این احساس هاي درونی توجه زیادي می کنند و گوش به زنگ هستند. همچنین بسیاري از این افراد حمله پانیک را موقع خواب نیز تجربه می کنند.
بسیاري از بیمارانی که اختلال پانیک دارند “گذر هراسی” را هم تجربه میکنند. آنها از موقعیت هایی که بیرون آمدن یا فرار از آن جا ها مشکل است، می ترسند (مثلا،ً ” ممکن است تو مترو دچار حمله اضطرابی شوم و جلوي مردم غش کنم”). آنها ممکن است تنها در خانه نمانند و یا به تنهایی بیرون نروند. این افراد می ترسند که در مکان ها یا موقعیت هایی مثل سوپر مارکت ها، بازار، قطار، مترو، هواپیما، پل، جاهاي مرتفع، تونل ، آسانسور و….دچار حمله پانیک شده و نتوانند از آن فرا کنند. اگر هم مجبور شوند به این مکان ها بروند معمولاً به روش هاي گوناگون سعی می کنند در خود احساس “در امنیت بودن” ایجاد کنند.
مثلا همیشه همراه یک فرد دیگر بیرون بروند که بتواند در صورت لزوم به آنها کمک کند. اگرچه این تلاش ها در کوتاه مدت موفقیت آمیز هستند، ولی در درازمدت واقعاً مشکل آنها را تشدید می کند.
علت پانیک
تحقیقات نشان می دهد اختلال پانیک علل متعددي دارد و در واقع از ترکیبی از عوامل عوامل زیستی و روانشناختی ناشی می شود. اضطراب ممکن است وراثتی باشد و یا از تجارب اولیه زندگی آموخته شود.
افراد مبتلا به پانیک شدیداً به احساس هاي جسمی شان توجه کرده و آنها را به شکل فاجعه آمیزي تعبیر می کنند. براي مثال، آنها ممکن است به ضربان قلبشان توجه کرده و عجولانه نتیجه بگیرند که دارند حمله قلبی می کنند. همچنین موقعیت هاي استرس برانگیز ممکن است حمله هاي پانیک اولیه را در افراد مستعد فعال کنند – براي مثال، ترك خانه، مشکلات ارتباطی، جراحی، مسئولیت هاي جدید، یا بیماري جسمی.
برداشت هاي نادرست از حمله پانیک
اکثر افراد، علایم پانیک را نشانه اي از وجود یک بیماري خطرناك جسمی، روانی یا از دست دادن کنترل تفسیر می کنند. آنها ممکن است معتقد باشند که واقعاً بیماري قلبی یا اسکیزوفرنی دارند؛ ممکن است ارتباطشان را با واقعیت را از دست بدهند، غش و یا سکته قلبی کنند؛ یا حوادث ترسناك دیگري برایشان اتفاق بیفتد. آنها همچنین ممکن است بترسند که حمله هاي پانیک علامت یک مشکل شدید روانی باشد و در نتیجه ممکن است افسرده و وابسته شوند.
برخی هم ممکن است به غلط معتقد باشند که حملات پانیک علامت مشکلات عمیق و ریشه دار هستند. آنها اغلب باورهاي غیر واقع بینانه اي درباره اضطراب دارند، مانند “اضطراب در هر صورت بد است”، و “من باید فوراً از شر اضطرابم خلاص شوم”. بقیه معتقدند که چون سال ها، اختلال پانیک داشته اند پس هیچ وقت نمی توانند بهبود پیدا کنند. با این همه این بیماري به درمان خوب پاسخ می دهد. درمان شناختی–رفتاري به افراد کمک میکند برداشت ها و قضاوت های اشتباه شان را درباره این اختلال اصلاح کنند.
درمان پانیک
براي حملات پانیک درمان هاي موثري وجود دارد. دو نوع مهم درمان، دارو درمانی و درمان شناختی رفتاري است. داروها کمک می کند تا علایم اختلال پانیک و گذرهراسی کم شوند. بنابراین لازم است تا هر وقت که پزشک صلاح می داند داروي خود را ادامه دهید چون قطع خودسرانه آن ممکن است موجب عود پانیک شود.
درمان شناختی–رفتاري از جمله موثرترین درمان ها براي اختلالات اضطرابی از جمله پانیک و گذرهراسی است. این درمان به بیمار کمک می کند تا اضطراب خود را با استفاده از تکنیک هاي آرام سازي کاهش دهد، باورهاي غلط خود را در مورد علائم پانیک اصلاح کند، و با موقعیت هایی که از آن اجتناب می کند، به تدریج مواجه شود.
گردآورنده: معصومه مدانلو (کارشناسی ارشد روانشناس بالینی)
