مرکز مشاوره مهر مرکز مشاوره در شهر بابل
شاید این مطالب برایتان مفید باشد
والدین موفق
خانواده اولين و مهمترين محيط اجتماعي و تشكلي طبيعي است كه سلامت روان كودكان در آن رقم مي خورد. شخصيت و الگوهاي رفتاري كودكان در اين فضا شكل مي گيرد.
شما والدين هستيد، كودكان عملاً از شما عشق و محبت، نظم، پشتكار، اعتماد به نفس، شيوه هاي ابراز عواطف، مذاكره، مشاجره، همكاري، حمايت، ارزشهاي اخلاقي، شيوه هاي برخورد با مسايل مختلف و الگوهاي ارتباطي را مي آموزند. اينكه چگونه قهر و آشتي كنند، چگونه از ديگران بياموزند و …در نهايت در خانواده هسته اصلي هويت و شخصيت فرزندتان شكل مي گيرد و سپس او اين الگوها را در جمع دوستان بدون خانوادگي، محيط مدرسه و نيز در بزرگسالي در محيط شغلي و نيز ازدواج و زندگي آينده خود به كار مي گيرد.
وقتي تصميم مي گيريد صاحب فرزند شويد، در واقع مسئوليت سنگين و بلند مدت تربيت او را پذيرفته ايد . تربيت به معني تعليم دادن و پروراندن است. وقتي فرزندان خود را تربيت مي كنيد، به آنها مي آموزيد چگونه رفتار نمايند و چگونه باشند.
3 اصل وگام مهم در تأمين بهداشت روان و تربيت فرزندان عبارتند از :
1– نشان دادن توجه و محبت مناسب و ايجاد احساس دوست داشتني بودن
2 – اعمال انضباط و بكار گيري مهارتهاي ويژه رفتار با كودكان
3 – خودتان عملاً الگوي آنچه مي خواهيد باشيد.
شما ضمن شناخت و تأمين نيازه از او بگوييد در اين مورد خاص دقيقاً چه انتظاري از او داريد ( مثلا : مي خواهم قبل از آمدن سر سفره دستهايت را صابون بزني ! ). سپس به پيشرفت هاي هرچند كوچك كودك در راه اصلاح رفتارش دقت نماييد ( مثلا قبلا اصلا صابون نمي زده و حالا يك مرتبه صابون زده است هر چند توقع ما چهار مرتبه در روز باشد) و با واكنش هاي مثبت و تحسين آميز به او بفهمانيد كه رفتارش مناسب و مورد پسند است.
با ديد مثبت نگاه كنيد و هرگز از تحسين كودكتان غافل نباشيد:
تحسين كودك بسيار ارزشمند است. كودكان در هر مرحله سني كه باشند. تمايل دارند والدين آنها را بپسندند و از آنها راضي باشند. كودك نمي داند كدام رفتار مناسب و كدام نامناسب است. او هررفتاري راكه با واكنش والدين روبرو شود يا او را به هدف برساند مثبت تلقي كرده و تكرار خواهد نمود. تصور نكنيد داشتن رفتار مناسب امري بديهي و از وضايف فرزند شماست و يا رفتار مثبت به معني رفتارهاي فوق العاده است.اين طرز فكر باعث مي شود پرتوقع شويد، نسبت به رفتارهاي مناسب فرزندتان بي اعتنا گرديد و تنها به رفتارهاي نامناسب و منفي او توجه نماييد.
مسلماً به جز رفتارهايي كه شما را ناراحت مي كند رفتارهاي مناسب و مثبت زيادي نيز در فرزند شما وجود دارد. اگر شما هررفتار مناسبي را مثبت تلقي كنيدو با واكنشي تأييد كننده به فرزندتان نشان دهيد كه از كدام رفتارش راضي هستيد، كودك سعي مي كند با تكرار آن رضايت بيشتر شما را به دست آورد. نشان دادن نارضايتي از رفتارهاي نا مناسب تنها زماني مؤثر خواهد بود كه قبل آن اي متنوع جسمي و بويژه گذاري و اعمال انضباط كودكان ، با تنظيم رفتار ، قانون و خودتان بعنوان الگوي آنچه كه
مي خواهيد فرزندان تان باشند به آنها كمك مي كنيد تا تكليف خود را بدانند و احساس امنيت ، آرامش و رضايت خاطر داشته باشند.
اين نوشتار منبع كمكي براي آماده شدن و شركت در كارگاه آموزشي مهارتهاي رفتار با كودكان است. اين دوره عمدتاً بر يادگيري و تمرين نكته دوم يعني مهارتهاي ويژه رفتار با كودكان تمركز دارد . در اين مهارتها تأكيد بر اين است كه در تربيت فرزندان مانند هركاري با مشكلاتي روبرو خواهيم شد. كودك بدون مشكل وجود ندارد ولي والدين با تغيير در واكنش ها و رفتار هاي خود مي توانند در جهت تغيير رفتار كودك و حل مشكل گام بردارند. نكته مهم آگاهي شما نسبت به روشها و شيوه هاي برخورد با مشكل و توانايي انجام آن است.
شيوه هايي كه برگرفته از يافته هاي علمي (علوم رفتاري) و كارآمدي آنها با پژوهش هاي مختلف مورد تأييد قرار گرفته است و در واقع مهارتهاي اساسي و اوليه براي هر والديني مي باشند. والدين همينطور كه اين مهارتهارا مي آموزند ، با تمرين و مرور زمان تجربه و مهارت شان افزايش خواهد يافت و در تر بيت فرزندشان موفق تر و خود رضايت و آرامش بيشتري خواهند داشت. برخي نكات مهم در حين يادگيري مهارتها در زير مطرح مي گردد:
در كوتاه مدت انتظار پيشرفت زيادي نداشته باشيد:
موارد زيادي وجود دارد كه دوست داريد به فرزندان خود بياموزيد هيچ رفتاري با يك بار آموختن به دست نمي آيد وآنان نيز هميشه براي فراگر فرزندتان را به دليل رفتارهاي مناسبش تشويق كرده باشيد.
اهدافي را كه درنظر داريد با نيازهاي كودكتان منطبق نماييد:
اهداف خودرا متناسب با سن ، شخصيت ، توانايي ، رشد عقلي و شرايط محيطي فرزندتان تعيين نماييد. همة كودكان در يك سن خاص وارد مرحله مشابهي نمي شوند و ميزان آموزش پذيري آنها نيز به يك ميزان نيست . با توجه به اينكه همة افراد يك جور نيستند و موقعيت ها نيز متفاوت است، يك راه حل قطعي و مستقل براي هر مشكلي وجود ندارد. راه حلي كه امروز در مورد فرزندتان مؤثر است ، ممكن است فردا تأثيرش را از دست بدهد يا روشي كه براي يكي از كودكانتان جواب ميدهد شايد براي ديگري بي فايده باشد. اگر حوصله كنيد مي توانيد حتي روش هاي ابتكاري و مؤثرتري خلق نماييد كه بنا به شرايط خاص شما طراحي شده باشد.
مادران ، پدران لطفاً هماهنگ عمل كنيد:
موفقيت والدين در تغيير رفتارهاي كودك نيازمند هماهنگي بين پدر و مادر است . براين اساس شركت هر دو شما در دوره مهارتهاي رفتار با كودكان در كسب نتيجه و مؤثر بودن بسيار حائز اهميت است ، شما و همسرتان بايد پيش از دست زدن به هركاري درمورد كودكتان اتفاق نظر داشته باشيد. پيش از هر اقدامي ، رفتارهايي را كه مي خواهيد اصلاح كنيد باهم دقيقاً مشخص كنيد رفتارهاي مشكل كدامها هستند و… اقدامي، رفتارهايي را كه مي خواهيد اصلاح كنيد ( رفتارهاي نامطلوب فرزندتان ) را با هم دقيقاً مشخص كنيد و به جاي آن رفتار هدف و برنامه اي هماهنگ با بكارگيري مهارتهاي مختلف براي ايجاد و فتن آمادگي ندارند.
آموزش رواني و عاطفي نياز به وقت ، حوصله و موقعيت شناسي دارد. اگر والدين در اين كار پشتكار نداشته باشند، خسته و بي حوصله شوند يا از كوره درروند، احترام خود را نزد فرزندان از دست خواهند داد. در اين صورت فرزندان به خواست هاي آنها بي توجه خواهند شد و خود را موظف به انجام آنها نخواهند دانست. تربيت مسئوليتي يك روزه نيست، آرامش ، پايداري و مقاومت مي خواهد و تا زماني كه يك اصل تربيتي حاصل شود ، فرزند شما بارها اشتباه خواهد كرد. بنابراين در كوتاه مدت نمي توان انتظار پيشرفت زيادي داشت.
توقع خود را كم كنيد و پيشرفتهاي كوچك را نيز در نظر بگيريد:
كودكان و والديني كه از هر نظر كامل و بي عيب باشند وجود ندارند. فرزندان هميشه آنگونه كه والدين توقع دارند عمل نمي كنند. مشكلات كودكان معمولاً يك شبه حل نمي شود و تغييرات در كودكان و بالغين تدريجي ، آرام و مرحله به مرحله صورت مي گيرد. برخي والدين وقتي آشفته و نا اميد مي شوند و اعتماد به نفس خود را از دست مي دهند. حال آنكه بايد به پيشرفت هاي كوچك و تدريجي فرزندشان توجه نمايند زيرا كليد پيشرفت هاي بزرگ تشويق پيشرفت هاي كوچك است.
در هر زمان تنها روي يك مشكل تمركز نماييد:
فرزند شما ممكن است مشكلات متعددي داشته باشد ولي اگر شما بخواهيد همة موارد را با هم اصلاح نماييد، هرگز موفق نخواهيد شد.براي موفقيت بايد تنها يك مشكل را در نظر بگيريد و پس از حل آن به نوبت به مشكل ديگري بپردازيد .
هدفتان را با كلمات ساده اي كه براي كودك قابل فهم باشد برايش توضيح دهيد و به از او بگوييد در اين مورد خاص دقيقاً چه انتظاري از او داريد ( مثلا : مي خواهم قبل از آمدن سر سفره دستهايت را صابون بزني ! ). سپس به پيشرفت هاي هرچند كوچك كودك در راه اصلاح رفتارش دقت نماييد ( مثلا قبلا اصلا صابون نمي زده و حالا يك مرتبه صابون زده است هر چند توقع ما چهار مرتبه در روز باشد) و با واكنش هاي مثبت و تحسين آميز به او بفهمانيد كه رفتارش مناسب و مورد پسند است.
گردآورنده:زهره جهانی کارشناس روانشناسی بالینی
